Văn học

Lịch sử văn học Na Uy bắt đầu với những bài thơ Eddaic và thơ skaldic ngoại giáo ở thế kỷ thứ IX và thứ X với những nhà thơ như Bragi Boddason và Eyvindr Skáldaspillir. Sự xuất hiện của Thiên chúa giáo ở khoảng năm 1000 đã đưa Na Uy tiếp xúc với những tri thức, tiểu sử các vị thánh, và lịch sử bằng chữ viết của châu Âu thời Trung Cổ. Hoà trộn với truyền thống khẩu ngữ địa phương và ảnh hưởng của Ireland nó đã dẫn tới giai đoạn phát triển rực rỡ của văn chương ở cuối thế kỷ XII đầu thế kỷ XIII. Các tác phẩm chính của giai đoạn này gồm Historia Norwegie, Thidreks saga và Konungs skuggsjá.

Thời kỳ Liên minh Scandinave và Liên minh Đan Mạch-Na Uy (1387—1814) có ít tác phẩm văn học Na Uy xuất hiện, ngoại trừ một số tác phẩm đáng lưu ý của Petter Dass và Ludvig Holberg. Trong vở kịch Peer Gynt của mình, Ibsen đã gọi giai đoạn này là "Hai lần hai trăm năm bóng tối/nghiền ngẫm về cuộc đua của những chú khỉ", dù dòng sau này thường không được trích dẫn nhiều như dòng trước. Trong thời gian liên minh với Đan Mạch, văn viết tiếng Na Uy đã thay thế bởi chữ Đan Mạch.

Hai sự kiện lớn đã thúc đẩy sự hồi sinh của văn học Na Uy. Năm 1811 một trường đại học Na Uy được thành lập tại Christiania. Với tinh thần cách mạng sau các cuộc Cách mạng Mỹ và Pháp, người Na Uy đã ký bản hiến pháp đầu tiên của mình năm 1814. Ngay sau đó, từ sự tù túng văn hoá Na Uy đã đưa lại cho thế giới một loạt các tác gia được công nhận đầu tiên ở Scandinavie, và sau đó là trên toàn thế giới; trong số đó có Henrik Wergeland, Peter Asbjørnsen, Jørgen Moe và Camilla Collett.

Tới cuối thế kỷ XIX, ở Thời Vàng son của văn hoá Na Uy, cái gọi là Bộ bốn Vĩ đại xuất hiện: Henrik Ibsen, Bjørnstjerne Bjørnson, Alexander Kielland, và Jonas Lie. "Các tiểu thuyết nông dân" của Bjørnson, như "En glad gutt" (Một chú bé hạnh phúc) và "Synnøve Solbakken" là kiểu chủ nghĩa lãng mạn quốc gia tiêu biểu của thời gian ấy, trong khi đó các tiểu thuyết và truyện ngắn của Kielland chủ yếu mang tính hiện thực. Dù một người đóng góp quan trọng vào chủ nghĩa lãng mạn Na Uy thời kỳ đầu (đặc biệt là tác phẩm châm biếm Peer Gynt), tên tuổi của Henrik Ibsen chủ yếu được biết tới là người tiên phong với các vở kịch hiện thực như Chú vịt hoang và Một ngôi nhà búp bê, nhiều vở đã gây ra những tiếng vang về đạo đức vì nội dung của nó chính là chân dung của tầng lớp trung lưu.

Ở thế kỷ XX ba tiểu thuyết gia Na Uy đã được trao Giải Nobel văn học: Bjørnstjerne Bjørnson năm 1903, Knut Hamsun cho cuốn sách "Markens grøde" ("Nhựa của đất") năm 1920, và Sigrid Undset năm 1928. Trong thế kỷ XX các tác gia như Dag Solstad, Jostein Gaarder, Jens Bjørneboe, Kjartan Fløgstad, Lars Saabye Christensen, Johan Borgen, Herbjørg Wassmo, Jan Erik Vold, Rolf Jacobsen, Olaf Bull, Jan Kjærstad, Georg Johannesen, Tarjei Vesaas, Sigurd Hoel, Arnulf Øverland và Johan Falkberget đã có những đóng góp quan trọng cho văn học Na Uy.

Thể thao

Thể thao là một phần quan trọng của văn hóa Na Uy và các môn thể thao phổ biến của nước này bao gồm bóng đá, bóng ném, hai môn phối hợp, trượt tuyết băng đồng, trượt tuyết nhảy, trượt băng và ở mức độ thấp hơn là khúc côn cầu trên băng.

Bóng đá là môn thể thao phổ biến nhất ở Na Uy về số người chơi. Trong một cuộc bình chọn vào năm 2014, bóng đá xếp sau biathlon và trượt tuyết băng đồng về mức độ phổ biến đối với khán giả.[122] Khúc côn cầu trên băng là môn thể thao trong nhà phổ biến nhất.[123] Đội tuyển bóng ném nữ Na Uy đã giành được một số danh hiệu quốc tế, bao gồm 2 chức vô địch tại Thế vận hội Mùa hè (2008, 2012), 3 Cúp thế giới (1999, 2011, 2015) và 6 lần giành Cúp châu Âu (1998, 2004, 2006, 2008, 2010, 2014).

Trong bóng đá, đội tuyển bóng đá quốc gia nữ Na Uy đã giành được chức vô địch World Cup vào năm 1995 và huy chương vàng Thế vận hội năm 2000. Đội nữ cũng có hai danh hiệu vô địch châu Âu (1987, 1993). Đội tuyển bóng đá quốc gia nam Na Uy đã 3 lần tham dự Giải vô địch bóng đá thế giới (1938, 1994, 1998), và một lần tham dự Giải vô địch bóng đá châu Âu (2000). Thứ hạng FIFA cao nhất mà đội tuyển bóng đá Na Uy đạt được là vị trí thứ 2, một vị trí mà họ đã giữ hai lần, vào các năm 1993 và năm 1995.[124]

Cờ vua cũng đang trở nên phổ biến ở Na Uy. Kỳ thủ Na Uy Magnus Carlsen là nhà vô địch thế giới hiện tại.[125] Có khoảng 10 Grandmasters và 29 International Master ở Na Uy.

Bandy (khúc côn cầu gậy cong) là một môn thể thao truyền thống ở Na Uy và đất nước này là một trong bốn nước sáng lập Liên đoàn Quốc tế Bandy. Xét về số vận động viên được cấp phép, đây là môn thể thao mùa đông lớn thứ hai trên thế giới.[126] Kể từ tháng 1 năm 2018, đội tuyển quốc gia nam đã giành được một huy chương bạc và một huy chương đồng.

Na Uy lần đầu tiên cử vận động viên tham gia Thế vận hội Olympic vào năm 1900, và đã cử các vận động viên tham gia thi đấu ở mọi Thế vận hội kể từ đó, ngoại trừ Thế vận hội 1904 và Thế vận hội Mùa hè 1980 tại Moscow khi họ tẩy chay kỳ Thế vận hội này, giống như nhiều nước Phương Tây khác. Na Uy dẫn đầu về số huy chương tại Thế vận hội Olympic mùa đông. Các vận động viên thể thao mùa đông nổi tiếng của Na Uy bao gồm vận động viên hai môn phối hợp Ole Einar Bjørndalen, vận động viên trượt băng tốc độ Johan Olav Koss và Hjalmar Andersen, vận động viên trượt băng nghệ thuật Sonja Henie và vận động viên trượt tuyết việt dã Marit Bjørgen và Bjørn Dæhlie.

Na Uy đã tổ chức Thế vận hội 2 lần:

• Thế vận hội mùa đông năm 1952 tại Oslo
• Thế vận hội mùa đông năm 1994 tại Lillehammer